De impact van COVID-19 op betalen voor online nieuws

Betalen voor online nieuws nog steeds eerder een uitzondering

De nood aan kwalitatief en betrouwbaar nieuws was afgelopen jaar hoog. Toch vertaalde dat zich niet in een sterke stijging van het aantal Vlamingen dat betaalde voor online nieuws. De overgrote meerderheid blijkt voldoende te hebben aan het beschikbare gratis nieuws. Om en bij de 16% van de Vlamingen hebben afgelopen jaar betaald voor online nieuws, goed voor een stijging van 4 procentpunten ten opzichte van 2020.

De stijging is het sterkst bij de 25-34-jarigen, van wie 28% afgelopen jaar heeft betaald voor online nieuws. Hoogopgeleide Vlamingen betalen nog steeds het vaakst om toegang te krijgen tot online nieuws. De ‘betalingskloof’ met de laagopgeleide is zo tijdens COVID-19 alleen maar groter geworden. Bij Vlamingen met een laag inkomen is er zelfs een daling ten opzichte van 2020 (-2). Veel van deze Vlamingen zagen afgelopen jaar hun inkomen krimpen en besloten dus minder te besteden aan online nieuws. Tussen Vlamingen met een linkse politieke oriëntatie en rechtse politieke oriëntatie tekent het verschil zich nog duidelijker af dan in voorgaande jaren. Ook hier is de ‘betalingskloof’ gapende.

Alternatieve betalingsvormen winnen aan populariteit bij een select publiek

Terugkerende betalingen (zoals abonnementen) blijven met geruime voorsprong de betalingsvorm bij uitstek voor online nieuws. Misschien wel het meest opvallende is de sterke daling van Vlamingen die toegang krijgen tot betalend online nieuws via iemand anders zijn/haar abonnement. In vergelijking met 2020 daalt dit van 21% naar 7%. De Vlaamse nieuwsgebruiker deelt dus veel minder zijn/haar betalende account. De keuze van verschillende Vlaamse nieuwsmedia om nieuws over COVID-19 niet achter de betaalmuur te plaatsen en de stijging in de verkoop van digitale abonnementen zorgden er misschien voor dat het delen van een account minder nodig was.

De alternatieve betalingsvormen zoals doneren aan een online nieuwsdienst krijgen niet echt voet aan de grond. Enkel bij hoogopgeleide millennials (25 – 34-jarigen) zien we betalen via donatie aan populariteit winnen (+15). Betalen per artikel of per editie weet eveneens geen echte doorbraak te maken, zo blijft het al een paar jaar schommelen rond de 15%. Enkel bij Vlamingen met een laag inkomen verkiezen 29% deze betalingsvorm, goed voor een stijging van 12 procentpunten. Zij lijken zich liever niet vast te willen pinnen aan een doorlopend abonnement, maar besteden hun beperkte budget aan edities en/of aparte artikels.

Een shift in het winner-takes-all model

De afgelopen jaren zagen we amper veranderingen in het aantal abonnementen op online nieuwsdiensten. Het coronajaar heeft echter voor een verschuiving gezorgd: bijna één op drie Vlamingen die betalen voor online nieuws hebben 2 of zelfs meer abonnementen. Deze Vlamingen zien dus een duidelijke meerwaarde in toegang tot een breed aanbod van betalend online nieuws.

De hoogopgeleide millennials nemen ook hier het voortouw. Zij zorgen zo goed als alleen voor de opvallende stijging in vergelijking in het nemen van meerdere abonnementen met 2019. Het blijft dus eerder een select publiek dat geld over heeft voor verschillende nieuwsmedia.

Betalingsbereidheid kent geen boost

De enigszins gunstige evoluties in betalen voor nieuws moeten wel in een minder hoopgevend perspectief worden geplaatst. Maar liefst 83% van de Vlamingen heeft afgelopen jaar niet betaald voor nieuws. Bovendien acht slechts een tiende van deze Vlamingen het waarschijnlijk om in het komende jaar te betalen voor nieuws.

De jongere generaties vertonen de hoogste betalingsbereidheid, wat kan wijzen op een verandering in mentaliteit. De noodzaak aan kwalitatief en betrouwbaar nieuws doet de jonge Vlaming (geleidelijk aan) beseffen dat ze op welke manier dan ook de Vlaamse nieuwsmedia een steuntje in de rug moeten geven.

Vlamingen met een laag inkomen overwegen eveneens het vaakst om het komende jaar te betalen voor nieuws. Hetzelfde zien we bij de Vlamingen met een rechtse politieke oriëntatie. Belangrijke kanttekening: zij hebben het afgelopen jaar – met geruime voorsprong – het minst vaak betaald voor nieuws, dus bij deze Vlamingen is logischerwijs nog de meeste winst te boeken.

Bezorgdheid en vooral kennis omtrent financiële situatie van online nieuwsmedia is betreurend laag

Kunnen we die beperkte bereidheid tot betalen voor online nieuws in Vlaanderen ook proberen te verklaren? We zien dat slechts iets minder dan een derde van de Vlamingen bezorgd is om de financiële situatie van Vlaamse commerciële nieuwsmedia (30%). Ook zien we dat bijna een derde de financiële situatie van commerciële nieuwsmedia verkeerd inschatten en 43% weet zelfs geen inschatting te maken. Bovendien zijn Vlamingen niet overtuigd dat commerciële nieuwsmedia overheidssteun moeten krijgen om hen uit de precaire financiële situatie te helpen. Dit kan mogelijks verklaren waarom een groot deel van de Vlamingen niet betalen voor nieuws en slechts in beperkte mate bereidheid tonen om te betalen voor online nieuws.

De relatief kleine stijging van Vlamingen die betalen voor online nieuws staat in schril contrast met de meerderheid die niet heeft betaald en ook geen enkele bereidheid tot betalen voor online nieuws toont. Het blijven inzetten op kwaliteitsvol en betrouwbaar online nieuws wordt wel meer en meer geapprecieerd door een select, jong publiek. Dit in combinatie met een bewustwording dat ook online nieuws een prijskaartje heeft, kan in de toekomst mogelijks zorgen voor een mentaliteitsverandering. Het idee dat online nieuws gratis is, zit er echter bij de meerderheid nog duidelijk ingebakken.